د شي جين پينګ تګلاره
په ۲۰۱۹ کال کې، کله چې د ټرمپ د حکومت لخوا د چين سره د سوداګريز جنګ لمړنۍ پړاو روان و، د چين مشر شي جين پينګ د ګانژو ښار يوه فابريکه وکته او نايابه معدنيات يې “يو ستراتيژيک سرچينه” وبلله.
نايابه معدنيات: د چين ځواک
نايابه معدنيات (Rare Earths) د ۱۷ عناصرو يوه ډله ده چې د موبایل، الېکټرېکي موټرو، طبي الاتو، او پوځي تجهيزاتو لپاره ضروري دي. که څه هم دا په نورو هېوادونو کې شته، خو چين يې د ۹۲ سلنه څخه ډېر پروسس کوي.
د صادراتو محدوديتونه د ټرمپ د مالياتو پر وړاندې
د ۲۰۲۵ کال د اپريل په څلورمه، چين د اوو نايابه عناصرو او د هغو د موادو پر صادرولو بنديز ولګاوه. اوس به هره کمپنۍ بايد د صادراتو لپاره د چين له حکومت څخه اجازه تر لاسه کړي. دا کار د ټرمپ لخوا د چين پر توکو د مالياتو غبرګون و.
د بندیزونو اغېز
د دې پرېکړې وروسته، د امريکا او اروپا څو کمپنۍ اغېزمنې شوې، او د دوی توکي له چين څخه صادر نه شول. د صادراتو نويو اصولو باندې بې خبرۍ هم کار ورو کړی دی. دا يو سوچ شوی، مستقيم ګوزار دی.
درنې نايابه معدنيات مهمې دي
درنې نايابه معدنيات چې ډېر ارزښتناک او کم موندل کېږي، نږدې ټول د چين لخوا توليدېږي. دا اوس د صادراتو بنديز لاندې راغلي او امريکا ته د وسلو او ټکنالوژۍ جوړولو لپاره سخت زيان لري.
امريکا له شاته پاتې شوې
که څه هم امريکا ځينې کانونه لري، خو د موادو پاکولو او تجهيزاتي مرکزونه له منځه تللي دي. پخوا به دا کار امريکايي شرکتونه کول، خو د چين د ارزانه انتخابونو له امله بازار يې پرېښی و.
نوي هڅې او پانګونه
د امريکا دفاع وزارت له ۲۰۲۰ کال راهيسې د نايابه عناصرو د کورني اکمالاتو لپاره شاوخوا ۴۳۹ ميليونه ډالره مصرف کړي دي. ځینې شرکتونه هڅه کوي چې د چاپېريال دوست پروسس ټيکنالوژي جوړه کړي. يو شرکت، USA Rare Earth، په ټکساس کې فابريکه جوړوي، خو لا هم ستونزې شته.
دا وخت د اقدام دی
اوس کارپوهان وايي چې امريکا بايد چټک اقدام وکړي. د چين بنديزونه کېدای شي د امريکا لپاره د صنعتي خپلواکۍ يوه نوی موقع وي.